Geheugenverlies door stress komt zowel bij jongeren als ouderen voor. Als deze stress vaak voorkomt en onbehandeld blijft, kunnen de synapsen in de hersenen beschadigen en op termijn kan dit leiden tot permanente hersenschade. Aldus een recent onderzoek van de Yale Universiteit. 

Helaas komt dit soort stress veel voor in Nederland, zo’n 60% van ons heeft last van stress door werk. Terwijl 73% van de millennials stress ervaart door studie en werk. Bij studenten ervaart 3 op de 4 ook nog het gevoel emotioneel uitgeput te zijn. — Je bent dus niet alleen. 

De schade aan onze hersenen door stress is te voorkomen en zelfs terug te draaien. Je kan zelf je brein beschermen op een natuurlijke manier, stress verminderen, en ervoor zorgen dat jij en je brein goed blijven presteren en functioneren, ook onder hoge druk. 

In dit stuk: wat zijn de oorzaken van stress bij jong en oud? Hoe komt het dat onze hersenen beschadigd worden door stress? Hoe bescherm je je hersenen tegen stress en neem je de controle weer terug over je denken, en druk je stress de kop in?

De oorzaken van stress bij jong en oud

Het is niet zo gek dat we last hebben van stress, dit lijkt evolutionair bepaald te zijn. Wetenschappers denken dat het effect is geëvolueerd als een beschermend mechanisme in geval van gevaar, zegt Dr. Amy Arnsten van Yale Medical School: “Als je in gevaarlijke omstandigheden verkeert helpt het om afgeleid te worden door elk klein geluid in het bos, en om snel en instinctief te reageren. Het heeft zijn goede kanten: Als je wordt afgesneden op de snelweg wil je geen langzaam, attent wezen zijn … Je wilt reageren en remmen!”

Dit zorgt echter wel voor problemen in onze huidige maatschappij, want wat blijkt:

 “Zelfs milde stress lijkt het geheugen en het concentratievermogen al aan te tasten.”

Dr. Amy F. T. Arnsten van Yale Medical School. 

Bij jongeren zien we vaak als reden van stress en geheugenverlies: een hoge werkdruk, de studie, sociale verplichtingen en de drang om al deze dingen perfect te doen. Voeg hieraan toe het vaak constante gebruik van social media. Waar jij jezelf met de beste versie van andere mensen kan vergelijken. En je nieuwsfeed ook nog wordt gevuld met de vele negatieve nieuwsberichten vanuit de hele wereld. We zijn hier zelfs constant nee bezig, sommige jongeren kunnen nog geen 10 minuten zonder hun telefoon. Het resultaat is een flinke cocktail voor stress. Wellicht begrijp je dan waarom 73% van de millennials het hoogste stress niveau heeft in vergelijking met andere generaties.

Ook bij ouderen zijn vaak spanningen en emotionele problemen de oorzaak van vergeetachtigheid en geheugenverlies. Bijna tweederde van de ouderen vindt dat we nu veel drukker en stressvoller bestaan leiden dan hun ouders en grootouders. 4 uit de 5 ouderen ervaart regelmatig stress en 23% voelt zich wekelijks, dagelijks of zelfs voortdurend opgejaagd, opgebrand of overbelast. 

Een essentiële voorwaarde voor het vermogen om je iets te herinneren is het vermogen tot concentratie wat nodig is om dingen te onthouden. Dit wordt ondermijnd door de stress en gejaagdheid.

Naast dat het niet prettig is om een gestrest leven te leiden, heeft het zoals eerder gezegd ook nog eens negatieve invloed op je hersenen op zowel de korte als lange termijn. 

Bronnen: Yale Medical School, Omroep Max, RTL nieuws, Eenvandaag, Onepoll, Apa, Young advisory, TNO.

Chronische stress kan leiden tot permanent geheugenverlies

Van chronische stress is bekend dat het de aanmaak stimuleert van het hormoon cortisol. In grote hoeveelheden is dat slecht voor de hippocampus, een structuur in de grote hersenen die cruciaal is voor het geheugen.

Neuropsycholoog Rudolf Ponds

In zowel een studie van de universiteit van Iowa als een van Yale Universiteit, wordt een verband aangetoond tussen stresshormonen en geheugenverlies. Het hebben van hoge niveaus van cortisol – een natuurlijk hormoon in ons lichaam waarvan de niveaus stijgen als we gestrest zijn – kan leiden tot geheugenverlies. 

Korte-termijn toenames van cortisol zijn van cruciaal belang om te overleven. — Zoals je eerder al las. Ze bevorderen het omgaan en helpen ons om de uitdagingen van het leven aan te gaan door ons alerter te maken en in staat te stellen om te denken. Maar abnormaal hoge of langdurige pieken in cortisol – zoals wat er gebeurt als we te maken hebben met langdurige stress – kunnen leiden tot negatieve gevolgen.

In deze studie koppelden de onderzoekers verhoogde hoeveelheden cortisol aan het geleidelijke verlies van synapsen in de prefrontale cortex, het hersengebied dat het kortetermijngeheugen herbergt. Synapsen zijn de verbindingen die ons helpen informatie te verwerken, op te slaan en terug te halen. En als we ouder worden, kunnen herhaalde en langdurige blootstelling aan cortisol ervoor zorgen dat ze krimpen en verdwijnen.

Yale universiteit ontdekt hoe stress de hersen synapsen dramatisch vermindert

Chronische stress kan het verlies van hersenvolume veroorzaken, een aandoening die bijdraagt ​​aan zowel emotionele als cognitieve stoornissen. Het team van onderzoekers van Yale heeft één reden ontdekt waarom dit gebeurt: er blijkt een genetische verbinding die verlies van hersencapaciteit bij mensen en stress in diermodellen veroorzaakt.

“We wilden het idee testen dat stress een verlies van hersen synapsen bij mensen veroorzaakt,” zei senior auteur Ronald Duman, hoogleraar psychiatrie en hoogleraar neurobiologie en farmacologie

Het onderzoeksteam analyseerde weefsel van gestresste / depressieve en niet-gestresste / depressieve patiënten gedoneerd uit een hersenbank. 

De hersenen van gestresste patiënten vertonen een dramatisch lagere activiteit in de synapsen van de hersenen in vergelijking met de gezonde hersenen. Geheugenverlies door stress is dus aangetoond.

Bronnen: Yale University research: how stress and depression can shrink the brain, Harvard Medical: sleep impairment, judgement and safety, Trouw: Neuropsychology, Iowa university

We kunnen onze hersenen zelf beter maken en wapenen tegen stress en geheugenverlies!

Je kan jezelf en je hersenen beschermen tegen stress! Je kan zelfs het geheugenverlies door stress terugdraaien via de volgende methodes. — Bekijk zelf welke methodes voor jou het beste werken en op jouw situatie van toepassing zijn. 

Beweeg tegen geheugenverlies

We kunnen ons hoofd weer leeg maken van de stress, door in beweging te komen. Elke stap die jij zet om in beweging te komen is de juiste. De volgende claims zijn allemaal wetenschappelijk aangetoond. 

Met een boswandeling verlaag je de hoeveelheid cortisol in je lichaam, het stofje dat je hersenen aantast.

Yoga op haar beurt kan zelfs de moleculaire reacties die veroorzaakt worden door stress omdraaien.

Een periode van 6 maanden lang bewegen, zoals door middel van hardlopen kan zelfs het krimpen van de hersenen als gevolg van stress omkeren. — Zit je nog?

Ons advies is: stel voor jezelf op om geregeld te sporten, creëer als het ware je eigen principes voor een stressvrij en gelukkig leven. Bijvoorbeeld door te zeggen: “ik sport 3 keer per week.” — Al is het maar 15 minuten hardlopen per keer. Dit is een van de manieren om geheugenverlies door stress terug te draaien.

Bronnen: Harvard Health, Universiteit North Carolina, New York Times, World Economic Forum,, American Physiology, Harvard Health

Rust uit tegen geheugenverlies

Het is niet alleen belangrijk om te bewegen, het is ook belangrijk om tot rust te komen. 

Helaas is het zo dat 6 uit de 10 millennials nooit echt ontspant, aldus een onderzoek onder 2000 mensen. Omdat ze altijd hun telefoon controleren op nieuwe e-mail, WhatsApp en de laatste tweets. Het zou een uitspraak van Johan Cruyff kunnen zijn, maar als je jezelf geen rust geeft kom je ook niet tot rust. 

Terwijl juist tijdens rust de goede nieuwe ideeën komen, en we de ervaringen van de dag verwerken. Dit laatste doen wij in het bijzonder tijdens de nacht. 

Tijdens je slaap verwerk je de giftige eiwitten die tijdens de dag gecreëerd worden. Als je niet genoeg slaapt, blijven de giftige eiwitten aanwezig in je hersencellen, wat je denkvermogen verstoort en voor meer stress zorgt. 

Leg je telefoon en laptop ruim voor het slapengaan weg, zodat je rustig de nacht in kan gaan. 

Bronnen: Harvard Health, Iowa universiteit

Verminder afleiding tegen geheugenverlies

We kunnen onze concentratie verbeteren door bepaalde afleidingen te verminderen. 

Zet bijvoorbeeld de pushmeldingen van je telefoon uit. Op deze manier kan je efficiënter werken en houd je meer tijd over om uit te rusten of leuke dingen te doen. 

Wereldberoemde productiviteits-expert Tim Ferris raad aan om om je e-mail alleen op gezette tijden te beantwoorden. Zo houd je alweer meer tijd over voor je eigen ideeën en eigen werk. Hetzelfde geld voor de mensen die Slack gebruiken. Het zou geen verplichting moeten zijn om altijd beschikbaar te zijn. 

Stop ook met multitasken, wij zijn daar helemaal niet goed in. 

Bron: Time magazine, Tim Ferris

Mind Fitness tegen geheugenverlies

Je kan je hoofd trainen om een betere focus te ontwikkelen en minder chaotische en afleidende gedachten te hebben. Gebrek aan focus en concentratie zorgt er namelijk voor dat we informatie slechter in ons opnemen. Onrust in ons hoofd zorgt voor suboptimale beslissingen en stress. 

Deze stress kunnen we wegnemen en zelfs omvormen tot kalmte na zelfs 4 dagen van mind fitness. Na deze periode merken mensen al meer creativiteit, flexibiliteit in denken, en mentale weerbaarheid. Dit werd in 2009 ontdekt door de Universiteit van Carolina. Middels het focussen op de ademhaling kan je je hersenen trainen zich beter te leren focussen. In onze hectische wereld is dit een heel erg relevante techniek om te beheersen. 

Wat is mind fitness zal je je afvragen? Dat is het focussen op je ademhaling en het loslaten van gedachten. 

Hoe je dit doet kan je leren middels de gratis versie van Headspace of probeer de app Calm, waar de topsporter Lebron James je coacht naar een rustige en kalme geest. 

Verander je mindset tegen geheugenverlies

Waar jij stress van krijgt en hoe stress bij je binnenkomt heb je zelf in de hand. De kracht tot verandering hierin ligt veelal bij jezelf, je bent een flexibel en weerbaar wezen.

De zelfopgelegde prestatiedruk en de hieruit voorkomende stress kan je wegnemen. De stress die je krijgt uit de angst voor falen kan je ook verminderen door er op een andere manier naar te leren kijken. 

Ga anders om met je prestatiedrang

Veel mensen willen hun doelen op zeer korte termijn bereiken. Dit klinkt misschien leuk, want dan heb je snel succes behaald. Maar deze houding geeft in de praktijk vaak stress. Laten we onze doelen op een gezonde stressloze manier nastreven. 

Ruil je verwachting in voor waardering. Wees allereerst content met wat je nu al hebt. Dit betekent niet dat je helemaal geen doelen moet nastreven, integendeel. Het betekent wel dat je gelukkig bent met wat je nu hebt en van daaruit gestaag kan doorwerken naar je volgende doel. — weet ook dat je veel meer tijd hebt dan je denkt. Leven vanuit contentheid en geluk is beter dan alleen constant te verlangen naar iets wat je niet hebt. Dit betekend niet dat je geen doelen mag hebben, het betekent dat je content ben met het nu, van daaruit beweeg je verder. 

Zorg ervoor dat angst om te falen geen stress veroorzaakt

Angst om te falen geeft bij veel jongeren stress. Als je jezelf ontwikkeld en je doelen nastreeft zal je falen. Het woord “falen” heeft zeker in de Nederlandse maatschappij een grote negatieve connotatie. 

De meest succesvolle ondernemingen en personen zien falen echter als een kans om van te leren. Dit is dezelfde filosofie die ze bijv bij Spotify hanteren:

Je kan zelf de controle terugnemen en je brein beschermen tegen geheugenverlies door stress

 
Je kan zelf de controle terugnemen over je stress en over je vergeetachtige brein. Het is zelfs mogelijk om aangetaste hersenen weer gezond te maken middels beweging, de juiste voeding en een gezonde mindset. 

Power to you!

Is dit artikel interessant voor een vriend, vriendin of familie lid? Deel het vooral met hem of haar.